Aσφαλιστικό: Πάνω από το μισό εισόδημα σε φόρους και εισφορές -Δείτε ΠΙΝΑΚΕΣ και παραδείγματα

            Ξεπερνούν το 50% του εισοδήματος  οι επιβαρύνσεις από φόρους και εισφορές, όπως επισημαίνει η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΟΚΕ) η οποία εμφανίζεται κριτική σε σχέση με το ασφαλιστικό νομοσχέδιο. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι Στο επίκεντρο των παρατηρήσεων της βρίσκεται στο γεγονός ότι οι παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό έρχονται ταυτόχρονα με τις παρεμβάσεις στο φορολογικό.

        Η ΟΚΕ αναφέρει συγκεκριμένα πως "η κοινωνία βρίσκεται ενώπιον ενός συνδυασμού διατάξεων ασφαλιστικής και φορολογικής φύσης που εάν εφαρμοσθούν θα οδηγήσουν σε μια μεγάλη επιβάρυνση των ασφαλισμένων και φορολογουμένων, επιβάρυνση η οποία αθροιστικά θα ανέλθει σε 55-56% του ακαθάριστου εισοδήματος".

Για παράδειγμα, ένας δικηγόρος με εισόδημα 20.000 ευρώ θα πρέπει με βάση το νέο ασφαλιστικό -φορολογικό να καταβάλλει για φόρους και εισφορές 11.901 ευρώ ετησίως, ενώ ένας αγρότης με το ίδιο εισόδημα 9630 ευρώ.

       Παράλληλα, η ΟΚΕ εκτιμά ότι έπρεπε να διαχωριστεί η διαδικασία εξοικονόμησης 1% του ΑΕΠ από το συνταξιοδοτικό από μία "αμφίβολης αποτελεσματικότητας και διατηρησιμότητας" ασφαλιστική μεταρρύθμιση.

      Η ΟΚΕ δημοσιεύει δύο πίνακες με παραδείγματα επαγγελματιών δικηγόρων προκειμένου να αποδείξει την άποψη της:

Παράδειγμα 1:

Σημερινό καθεστώς με κλάσεις	Από 1-1-2021	Μεταβατικά ως το 2021 (43% εκπτωση)
Δραστηριότητα	Δικηγόρος άνω των 5 ετών (Νέος Ασφ.)	Δικηγόρος άνω των 5 ετών (Νέος Ασφ.)	Δικηγόρος άνω των 5 ετών (Νέος Ασφ.)
Ακαθάριστο Εισόδημα	20.000,00 €	20.000,00 €	20.000,00 €
Ασφαλιστικές Εισφορές Επί καθαρού εισοδήματος προηγουμένου έτους (20.000 €)	4.096,00 €	7.590,00 €	4.326,3 €
Καθαρό φορολογητέο εισόδημα	15.904,00 €	12.410,00 €	15.673,7 €
Φόρος	3.498,88 €	2.730,20 €	3.448,21 €
Εισφορά Αλληλεγγύης	85,89 €	9,02 €	80,82 €
Τέλος Επιτηδεύματος	650,00 €	650,00 €	650,00 €
ΟΑΕΔ	120,00 €	120,00 €	120,00 €
Συνολική Επιβάρυνση	8.450,77 €	11.099,22 €	8.625,33 €

Παράδειγμα 2:

Σημερινό καθεστώς με κλάσεις	Από 1-1-2021	Μεταβατικά ως το 2021 ν/σ (33% εκπτωση)
Δραστηριότητα	Δικηγόρος άνω των 5 ετών (παλαιός ασφ.)	Δικηγόρος άνω των 5 ετών (παλαιός ασφ.)	Δικηγόρος άνω των 5 ετών (παλαιός ασφ.)
Ακαθάριστο Εισόδημα	30.000,00 €	30.000,00 €	30.000,00 €
Ασφαλιστικές Εισφορές Επί καθαρού εισοδήματος προηγουμένου έτους (30.000 €)	3.800,00 €	11.385,00 €	7.627,95 €
Καθαρό φορολογητέο εισόδημα	26.200,00 €	18.615,00 €	22.372,05 €
Φόρος	6.198,00 €	4.095,30 €	5.087,89 €
Εισφορά Αλληλεγγύης	486,00 €	145,53 €	294,60 €
Τέλος Επιτηδεύματος	650,00 €	650,00 €	650,00 €
ΟΑΕΔ	120,00 €	120,00 €	120,00 €
Συνολική Επιβάρυνση	11.254,00 €	16.395,83 €	13.780,44 €

       Ενδεικτικά είναι και δύο παραδείγματα τα οποία χρησιμοποιηθεί η ΟΚΕ για τους αγρότες:

Ποσοστό εισοδήματος του 2021 που θα καταβάλλει ο αγρότης
για φόρους και εισφορές το 2022

Παράδειγμα 1:

Οικογενειακή αγροτική εκμετάλλευση, στην οποία απασχολείται ο σύζυγος , η σύζυγος και τα δύο ενήλικα τέκνα και της οποίας το φορολογητέο εισόδημα από την ασκούμενη αγροτική δραστηριότητα με εισόδημα 20.000 ευρώ,
Εισφορές
Αρχηγός της εκμετάλλευσης: 5440 ευρώ (20000x0.272)
Ο/Η σύζυγος 1339 ευρώ
1ο ενήλικο τέκνο 1339 ευρώ
2ο ενήλικο τέκνο 1339 ευρώ
ΣΥΝΟΛΟ ΑΣΦ. ΕΙΣΦΟΡΩΝ: 9457 ευρώ

Το εισόδημα μετά την αφαίρεση των ασφαλιστικών εισφορών δηλαδή 20.000ευρώ-9457ευρώ =10543 ευρώ θα φορολογηθεί (φορολογία εισοδήματος με την ευνοϊκότερη εκδοχή) με φορολογικό συντελεστή 22%.

Ο φόρος εισοδήματος θα ανέλθει στο ποσό των 9878 x 0,22=2173 ευρώ-2000 ευρώ (αφορολόγητο)=173 ευρώ.

Άρα το εναπομείναν ποσό θα ανέλθει στα 20000 ευρώ -9457 ευρώ -173 ευρώ =10370 ευρώ, δηλαδή σαν ποσοστό το 51,85% των 20000 ευρώ (το 48,15% αποδίδεται στο κράτος με την μορφή φόρων και εισφορών ).

Παράδειγμα 2:

Οικογενειακή αγροτική εκμετάλλευση, στην οποία απασχολείται ο σύζυγος, η σύζυγος και τα δύο ενήλικα τέκνα και της οποίας το καθαρό φορολογητέο εισόδημα από την ασκούμενη αγροτική δραστηριότητα ανέρχεται σε 30000 ευρώ,

Εισφορές
Αρχηγός της εκμετάλλευσης : 8160 ευρώ (30000x0.272)
Η σύζυγος 1339 ευρώ
1ο ενήλικο τέκνο 1339 ευρώ
2ο ενήλικο τέκνο 1339 ευρώ
ΣΥΝΟΛΟ ΑΣΦ. ΕΙΣΦΟΡΩΝ : 12177 ευρώ

Το εισόδημα μετά την αφαίρεση των ασφαλιστικών εισφορών δηλαδή 30000ευρώ-12177 ευρώ =17823 ευρώ θα φορολογηθεί με φορολογικό συντελεστή 22%.

Ο φόρος εισοδήματος θα ανέλθει στο ποσό των 17823 x 0,22= 3923 -2000 ευρώ (αφορολόγητο)=1923 ευρώ.

Άρα το εναπομείναν ποσό θα ανέλθει στα 30000 ευρώ -12177 ευρώ -1923 ευρώ =15900 ευρώ δηλαδή σαν ποσοστό το 53% των 30000 ευρώ (το 47% αποδίδεται στο κράτος με την μορφή φόρων και εισφορών).

      Σημειώνεται ότι στα ανωτέρω παραδείγματα δεν έχουν προστεθεί το τέλος επιτηδεύματος (δεν έχει προσδιορισθεί ακόμη αλλά για τους ελεύθερους επαγγελματίες ανέρχεται σήμερα στο ποσό των 650 ευρώ) η εισφορά αλληλεγγύης (ανέρχεται σε 2,2% για εισοδήματα 12001-20000ευρώ δηλαδή σε 128 ευρώ στην περίπτωσή μας) αλλά και ενδεχομένως το ποσό προκαταβολής φόρου ανάλογα με τα εισοδήματα του προηγούμενου έτους .

Κριτική εφ΄όλης της ύλης

Επίσης η ΟΚΕ κάνει τις ακόλουθες παρατηρήσεις σε σχέση με το ασφαλιστικό:

       Δεν επέρχεται η προστασία των συνταξιούχων επέρχεται αφού μειώνονται σημαντικά οι συντάξεις όσων συνταξιοδοτηθούν μελλοντικά ενώ και σε ό,τι αφορά τους ήδη συνταξιούχους περικόπτονται οι επικουρικές συντάξεις ενώ καταργείται σταδιακά και το ΕΚΑΣ. Το μόνο που απομένει είναι η προστασία μέχρι το 2018 των κύριων συντάξεων και ένα αβέβαιο μέλλον για τη συνέχεια

       Μία ασφαλιστική μεταρρύθμιση δεν πρέπει να γίνεται εσπευσμένα και υπό την πίεση της αξιολόγησης. Θα ήταν πιο συνετό να επιλυθούν τα άμεσα δημοσιονομικά ζητήματα που τίθενται από τις δεσμεύσεις της χώρας μας έναντι των δανειστών (π.χ. μείωση των δαπανών για το ασφαλιστικό κατά 1% του ΑΕΠ) και στη συνέχεια, εάν υπάρχει ανάγκη για μεταρρύθμιση που θα υπερβαίνει τη μεταρρύθμιση που επήλθε το 2011 και δε θα μπορεί να υλοποιηθεί με μια απλή αλλαγή κάποιων παραμέτρων εκείνου του νόμου, να υπάρξει μία συντεταγμένη διαδικασία με άνεση χρόνου και με μικρότερη χρονική και ουσιαστική πίεση από τους δανειστές, αφού βραχυπρόθεσμα θα έχουν καλυφθεί οι δημοσιονομικοί στόχοι.

Αντίθετα, η επιχειρούμενη μεταβολή με το νομοσχέδιο έχει ως κύριο στόχο την αντιμετώπιση ενός άμεσου δημοσιονομικού στόχου (εξοικονόμηση 1% του ΑΕΠ) και προκειμένου να το επιτύχει αυτό επιχειρεί να μεταβάλει όλες τις βασικές σταθερές του ασφαλιστικού συστήματος στο όνομα μιας μεταρρύθμισης αμφίβολης αποτελεσματικότητας και διατηρησιμότητας.

      Πολλά πάντως από τα μέτρα αυτά, όπως η διάκριση βασικής και ανταποδοτικής σύνταξης1 ή η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος ή η αύξηση των ορίων ηλικίας αν και νομοθετήθηκαν από ικανού χρόνου δεν εφαρμόστηκαν και άρα δεν δοκιμάσθηκαν στην πράξη. Έτσι, και σε συνδυασμό με τη μεγάλη αύξηση της ροής των συνταξιοδοτήσεων, τη νομολογία των ανωτάτων δικαστηρίων που κρίνει αντισυνταγματικές ορισμένες περικοπές συντάξεων και, βέβαια, με την περαιτέρω υποχώρηση του ΑΕΠ οδήγησαν στην ανάγκη να τεθεί εκ νέου επί τάπητος το ασφαλιστικό πρόβλημα.

       Η συντριπτική πλειονότητα των συνταξιούχων έχει διαφυλάξει τα εισοδήματά της στη διάρκεια της κρίσης, όπως αποδεικνύεται από σχετικές μελέτες.Λαμβανομένου δε υπόψη ότι οι θέσεις εργασίας και οι μισθοί συρρικνώνονται, η διατήρηση συντάξεων που είναι αναλογικά υψηλές σε σχέση με τους μισθούς, συνιστά και κίνητρο για την πρόωρη συνταξιοδότηση και επιδεινώνει έτι περαιτέρω την κατάσταση των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης. Υπάρχει επομένως μία ανάγκη εξισορρόπησης της αλληλεγγύης (προστασία των χαμηλότερων συντάξεων) αφενός και των αρχών της προστατευόμενης εμπιστοσύνης και της ανταποδοτικότητας (προστασία αναλογική και όσων συνεισέφεραν περισσότερα) αφετέρου.

        Προς την κατεύθυνση αυτή συνηγορεί και ένας ακόμη λόγος: είναι σφάλμα να αντιμετωπίζονται οι συγκριτικά μεσαίες και υψηλές συντάξεις ως, κατ’ ανάγκην, απόρροια μιας προνομιακής κοινωνικής θέσης και οι χαμηλές συντάξεις ως αποτέλεσμα κοινωνικής αδικίας που θα πρέπει να διορθωθεί. Οι σχετικά μεσαίες και υψηλές συντάξεις είναι συνήθως απόρροια μεγάλων ασφαλιστικών εισφορών και πολλών ετών δηλωμένης απασχόλησης και ασφάλισης. Αντίθετα, σε αρκετές περιπτώσεις οι χαμηλές συντάξεις είναι απόρροια είτε πρώιμης συνταξιοδότησης με βάση προνομιακά καθεστώτα είτε λίγων ετών δηλωμένης απασχόλησης και ασφάλισης.

      Ο προβλεπόμενος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων (εθνική και ανταποδοτική σύνταξη) θα εφαρμοσθεί, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, άμεσα και πλήρως για όσους συνταξιοδοτηθούν από την έναρξη ισχύος του νόμου ενώ, μέχρι και την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής (χωρίς να προσδιορίζεται με ακρίβεια το πότε) οι συντάξεις που είχαν χορηγηθεί πριν την 1.1.2016 συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ποσό που είχαν κατά τη δημοσίευση του νόμου. Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος (πιθανολογούμε ότι ο νομοθέτης έχει κατά νου το 2018) θα γίνεται μια σύγκριση με το ποσό που θα ελάμβαναν με βάση το νέο τρόπο υπολογισμού και αν μεν η καταβαλλόμενη σύνταξη είναι μικρότερη, τότε καταβάλλεται στον συνταξιούχο η διαφορά. Αν αντίθετα είναι μεγαλύτερη, θα απομειώνεται η διαφορά. Σε κανένα όμως σημείο δεν διευκρινίζεται ο τρόπος και κυρίως η χρονική περίοδος εντός της οποίας θα πρέπει να ολοκληρωθεί ο συμψηφισμός. Και, βέβαια, τα περί αυξήσεων των συντάξεων είναι προς το παρόν μια νομοθετική ευχή.

      Για τους ελεύθερους επαγγελματίες οι εισφορές (ύψους 38,5% επί των αποδοχών, συνυπολογιζόμενες με τις κάθε είδους φορολογικές επιβαρύνσεις (φόρος εισοδήματος, προκαταβολή φόρου, ΑΚΑΓΕ, ΕΝΦΙΑ, κ.λπ.) σε συνδυασμό με την επιδεινούμενη φορολογική τους μεταχείριση εκμηδενίζει το καθαρό τους εισόδημα και θα οδηγήσει κάποιους από αυτούς είτε σε ανεργία, είτε σε υπαγωγή σε καθεστώς εξηρτημένης εργασίας είτε σε αδήλωτη απασχόληση Το γεγονός ότι σε αυτή τη φάση είναι μικρό το ποσοστό των επαγγελματιών που δηλώνει σχετικά υψηλά εισοδήματα δεν αποτελεί λόγο εφησυχασμού για το δημευτικό αποτέλεσμα του συνδυασμού εισφορών και φόρων. Αν μη τι άλλο, το μεγάλο ύψος εισφορών και φόρων θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για κάθε επαγγελματία να επιχειρήσει αύξηση της δραστηριότητάς του όταν οι οικονομικές συνθήκες το επιτρέψουν.