Με τιμή
Με τιμή
«Οι μελλοντικοί συνταξιούχοι θα λάβουν σύνταξη μειωμένη κατά 35% σε σχέση με το σημερινό επίπεδο των επικουρικών συντάξεων. Διαφορετικά για να λάβουν το ίδιο επίπεδο με τη σημερινή επικουρική σύνταξη θα πρέπει να συνταξιοδοτηθούν στο 74ο έτος της ηλικίας τους», προειδοποιεί ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου. Το κόστος μετάβασης θα επιβαρύνει την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους κατά 49%!
«Το «χρηματοδοτικό κενό» ή το κόστος μετάβασης, σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, είναι 62 δισ. ευρώ και εάν συνυπολογισθούν και οι διακηρυσσόμενες εγγυήσεις των χορηγούμενων κεφαλαιοποητικών επικουρικών συντάξεων θα φθάσει στο επίπεδο των 75-78 δις ευρώ. Στη προοπτική αυτή, το σημαντικότερο πρόβλημα, μεταξύ των άλλων, είναι η χρηματοδότηση αυτού του κόστους μετάβασης, η οποία, κατά την γνώμη μας, σύμφωνα και με την διεθνή, ευρωπαϊκή βιβλιογραφία και εμπειρία καθίσταται αβέβαιη και επισφαλής».
Τα παραπάνω τονίζει, μεταξύ άλλων, ο Σάββας Ρομπόλης, ομότιμος καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, για το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο, με μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που παραχωρεί στο iEidiseis.
Όπως τονίζει ο Σάββας Ρομπόλης:
-Το υπάρχον σύστημα επικουρικής ασφάλισης θα στερηθεί ετήσιους πόρους από ασφαλιστικές εισφορές της τάξης των 1,3 δις ευρώ
-Τους κινδύνους αυτούς και το υψηλό κόστος μετάβασης, υπέστησαν σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο από το 1981 μέχρι το 2018 οι τριάντα χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες μετά από τριάντα χρόνια επέστρεψαν στο δημόσιο διανεμητικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο επιφορτίσθηκε με σημαντικές αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες
-Ενώ από το 2040 και μετά η χώρα μας αντί να καταβάλλει μία μικρότερη επιβάρυνση για το χρέος, αφού σχεδόν το 50% θα το έχει εξοφλήσει μέχρι το 2040, η κεφαλαιοποίηση των ατομικών λογαριασμών (κουμπαράς) της επικουρικής κοινωνικής ασφάλισης θα επιβαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό με ένα ετήσιο κόστος ύψους 2,7 δις ευρώ. Δηλαδή το κόστος μετάβασης θα επιβαρύνει την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους κατά 49%.
-Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής κατά 8 περισσότερα χρόνια κατά μέσο όρο σε σχέση με τη σημερινή γενιά. Αυτό σημαίνει ότι οι μελλοντικοί συνταξιούχοι εξ’ αυτού του λόγου θα λάβουν σύνταξη μειωμένη κατά 35% σε σχέση με το σημερινό επίπεδο των επικουρικών συντάξεων. Διαφορετικά για να λάβουν το ίδιο επίπεδο με τη σημερινή επικουρική σύνταξη θα πρέπει να συνταξιοδοτηθούν στο 74ο έτος της ηλικίας τους
Πού στοχεύει η κυβέρνηση κ.Ρομπόλη με τις αλλαγές που προωθεί στην επικουρική κοινωνική ασφάλιση;
H κεντρική επιδίωξη τoυ κυβερνητικού εγχειρήματος μετατροπής του υπάρχοντος στην επικουρική ασφάλιση κεφαλαιοποιητικού συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης, με ισχυρά στοιχεία αναδιανεμητικότητας και αλληλεγγύης των γενεών, σε κεφαλαιοποιητικό σύστημα ατομικών λογαριασμών(ατομικός κουμπαράς) υψηλού κινδύνου για τους ασφαλισμένους, τους συνταξιούχους, την οικονομία και κοινωνία, στοχεύει, μεταξύ των άλλων, στο πλαίσιο της τυπικής νεοφιλελεύθερης επιλογής, στην απελευθέρωση των αγορών αγαθών και υπηρεσιών καθώς και στην δημιουργία «νέων» αγορών (π.χ. ασφαλιστική αγορά, εκπαιδευτική αγορά, υγειονομική αγορά, κ.λ.π.).
Ποια είναι τα αποτελέσματα αυτών των αλλαγών που συντελούνται γενικότερα στο κοινωνικό κράτος;
Οι πολιτικές αυτές, κατά βάση, νεοφιλελεύθερης έμπνευσης,
ιδιωτικοποιούν τους αντίστοιχους δημόσιους χώρους παραγωγής δημόσιων
αγαθών κοινωνικής ασφάλισης, εκπαίδευσης, υγείας, κ.λ.π., μετατοπίζοντας
την χρηματοδότηση των αντίστοιχων δαπανών από το κράτος στα νοικοκυριά,
προς όφελος, διαμέσου της διοχέτευσης οικονομικών πόρων στον ιδιωτικό
τομέα, της ενίσχυσης των όρων και των προϋποθέσεων κερδοφορίας των
ιδιωτικών επιχειρήσεων. Η συντελούμενη αυτή πορεία κατά την διάρκεια των
τελευταίων τριών δεκαετιών στην Ελλάδα και στην Ευρώπη μεταμόρφωσε
σταδιακά το κοινωνικό κράτος, μετατρέποντας το σε κράτος φιλανθρωπίας,
με την ένταξη του από την κοινωνικο-οικονομική στην δημοσιονομική σφαίρα
της οικονομίας, μειώνοντας σημαντικά τις κοινωνικές δαπάνες και
αυξάνοντας, ως ανελαστικές υπηρεσίες, τις ιδιωτικές δαπάνες των
νοικοκυριών. Στις συνθήκες αυτές συντελέστηκε σταδιακά η «θεσμοποιημένη
θέσπιση» της διαφοροποίησης του ρόλου του κοινωνικού κράτους, το οποίο
από κοινωνικο-οικονομικός θεσμός αναδιανομής των πόρων σε είδος και σε
χρήμα, ενδυνάμωσης της κοινωνικής συνοχής, αντιμετώπισης των ανισοτήτων
και της φτωχοποίησης του πληθυσμού, μετεξελίχθηκε και μετεξελίσσεται σε
θύλακα ανισοτήτων, κερδοφορίας, υπονόμευσης του δημόσιου συμφέροντος και
της δημοκρατικής λειτουργίας των κοινωνικών θεσμών.
Τι έσοδα θα στερηθεί το υπάρχον σύστημα επικουρικής ασφάλισης; Και τι κίνδυνοι υπάρχουν από τη συσσώρευση και την αξιοποίηση τους;
Το υπάρχον σύστημα επικουρικής ασφάλισης θα στερηθεί ετήσιους πόρους από ασφαλιστικές εισφορές της τάξης των 1,3 δις ευρώ. Οι κίνδυνοι που υπάρχουν από τη χρηματιστηριακή αξιοποίηση των εισφορών που θα καταβάλλουν από 1/1/2022 οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας ασφαλισμένοι, συνίστανται στην αβεβαιότητα των αγορών, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων(π.χ.2008), όπου επιφέρονται, όπως προκύπτει από την διεθνή, ευρωπαϊκή και ελληνική εμπειρία σημαντικές απώλειες στις αποδόσεις και στο κεφάλαιο των ατομικών λογαριασμών (κουμπαράς). Ακριβώς, τους κινδύνους αυτούς και το υψηλό κόστος μετάβασης, υπέστησαν σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο από το 1981 μέχρι το 2018 οι τριάντα χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες μετά από τριάντα χρόνια επέστρεψαν στο δημόσιο διανεμητικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο επιφορτίσθηκε με σημαντικές αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Η διαπίστωση αυτή αναδεικνύει τον λανθασμένο κυβερνητικό ισχυρισμό της εφαρμογής από την 1/1/2022 στην χώρα μας του Σουηδικού μοντέλου. Κι αυτό γιατί το σουηδικό μοντέλο, όπως κι΄αυτό της Αυστραλίας, των Αγγλοσαξωνικών χωρών και των χωρών της βορειοδυτικής Ευρώπης, για να αποφύγουν, μεταξύ των άλλων, τους προαναφερόμενους κινδύνους, το υψηλό κόστος μετάβασης και την φορολογική επιβάρυνση των πολιτών, οδηγήθηκαν στην επιλογή και την υλοποίηση του κεφαλαιοποιητικού συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης και των Επαγγελματικών Ταμείων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από μηδενική βάση.
Αντίθετα, με το προτεινόμενο εγχείρημα η κυβέρνηση επιλέγει την κατάργηση στην χώρα μας του αντίστοιχου με τα ισχύοντα στην Ευρώπη, την Σουηδία, κ.λ.π., κεφαλαιοποιητικού συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης και την αντικατάσταση του με την αποτυχημένη κεφαλαιοποίηση των ατομικών λογαριασμών (κουμπαράς) που εφαρμόσθηκε μόνο για τρείς δεκαετίες στην Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ανατολική Ευρώπη, με ό,τι αυτό αρνητικά συνεπάγεται, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος των προαναφερόμενων χωρών, για την ελληνική οικονομία, τους συνταξιούχους, τους φορολογούμενους πολίτες, την κοινωνία και την νέα γενιά.
Το «χρηματοδοτικό κενό» πόσο εκτιμάται ότι θα είναι; Και είναι όντως, εξασφαλισμένο;
Το «χρηματοδοτικό κενό» ή το κόστος μετάβασης, σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, είναι 62 δις ευρώ και εάν συνυπολογισθούν και οι διακηρυσσόμενες εγγυήσεις των χορηγούμενων κεφαλαιοποητικών επικουρικών συντάξεων θα φθάσει στο επίπεδο των 75-78 δις ευρώ. Στη προοπτική αυτή, το σημαντικότερο πρόβλημα, μεταξύ των άλλων, είναι η χρηματοδότηση αυτού του κόστους μετάβασης, η οποία, κατά την γνώμη μας, σύμφωνα και με την διεθνή, ευρωπαϊκή βιβλιογραφία και εμπειρία καθίσταται αβέβαιη και επισφαλής.
Εξασφαλίζονται οι συντάξεις των σημερινών δικαιούχων που δεν θα είναι ενταγμένοι στο νέο σύστημα;
Οι συντάξεις θα εξασφαλίζονται μόνο εφόσον θα χρηματοδοτηθεί το κόστος μετάβασης. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι το κόστος μετάβασης συμβάλλει στην αύξηση του δημόσιου χρέους καθώς και στην υπονόμευση της μακροχρόνιας βιωσιμότητας του, με ό,τι αυτό αρνητικά συνεπάγεται για την επιβολή ενός νέου κύκλου λιτότητας και περικοπών των μισθών, των συντάξεων και γενικότερα των κοινωνικών δαπανών. Με άλλα λόγια, ενώ από το 2040 και μετά η χώρα μας αντί να καταβάλλει μία μικρότερη επιβάρυνση για το χρέος, αφού σχεδόν το 50% θα το έχει εξοφλήσει μέχρι το 2040, η κεφαλαιοποίηση των ατομικών λογαριασμών (κουμπαράς) της επικουρικής κοινωνικής ασφάλισης θα επιβαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό με ένα ετήσιο κόστος ύψους 2,7 δις ευρώ. Δηλαδή το κόστος μετάβασης θα επιβαρύνει την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους κατά 49%.
Η κυβέρνηση επιμένει πως με το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα των ατομικών λογαριασμών εξασφαλίζονται υψηλότερες συντάξεις στους μελλοντικούς συνταξιούχους;
Ο κυβερνητικός αυτός ισχυρισμός, σύμφωνα με την διεθνή και ευρωπαϊκή βιβλιογραφία καθώς και με την έρευνα μας, είναι αβέβαιος και επισφαλής. Κι’ αυτό για τους εξής συγκεκριμένους λόγους: α) η αύξηση του προσδόκιμου ζωής κατά 8 περισσότερα χρόνια κατά μέσο όρο σε σχέση με τη σημερινή γενιά. Αυτό σημαίνει ότι οι μελλοντικοί συνταξιούχοι εξ’ αυτού του λόγου θα λάβουν σύνταξη μειωμένη κατά 35% σε σχέση με το σημερινό επίπεδο των επικουρικών συντάξεων. Διαφορετικά για να λάβουν το ίδιο επίπεδο με τη σημερινή επικουρική σύνταξη θα πρέπει να συνταξιοδοτηθούν στο 74ο έτος της ηλικίας τους, β) οι κίνδυνοι των αποδόσεων των χρηματιστηρίων και ιδιαίτερα σε περιόδους χρηματοπιστωτικών κρίσεων, τις οποίες κανείς δεν αποκλείει κατά τις επόμενες τρείς δεκαετίες.
Στις συνθήκες
αυτές, το Κράτος δεν μπορεί να εγγυηθεί αντικειμενικά μη αρνητικές
αποδόσεις. Κι’ αυτό γιατί ο Κρατικός Προϋπολογισμός αδυνατεί να αναλάβει
το βάρος της εγγύησης μη αρνητικών αποδόσεων, ιδιαίτερα όταν η χώρα μας
έχει ένα τόσο υψηλό (206% του ΑΕΠ, 2020) δημόσιο χρέος. Πράγματι, από
την άποψη αυτή αξίζει να σημειωθεί ότι με την χρηματοπιστωτική κρίση του
2008 το αμερικανικό δημόσιο δάνεισε 85 δις δολάρια την Ασφαλιστική
εταιρεία AIG(η τελευταία δόση της αποπληρωμής έγινε πρόσφατα),
προκειμένου να συνεχίσει να καταβάλει τις συντάξεις, μη αναλαμβάνοντας
επουδενί την εγγύηση και καταβολή των συντάξεων λόγω των
χρηματιστηριακών απωλειών που υπέστησαν τα κεφάλαια των ατομικών
λογαριασμών των ασφαλισμένων.
Τι να πει κανείς για το πολιτικό παραλήρημα του Κου Μαραβέγια στη Βουλή. Ο κος Μαραβέγιας γιατρός του ιδιωτικού τομέα που φροντίζει να συκοφαντεί το δημόσιο σύστημα υγείας, για να κάνει εύκολη τη δουλειά της Κυβέρνησης, στην ιδιωτικοποίηση του ΕΣΥ. Ο κος Μαραβέγιας είχε δηλώσει εθελοντής για να προσφέρει στη πανδημία στο νοσοκομείο Βόλου και οι εργαζόμενοι τον είδαν μόνο σε μία σύσκεψη.
Τέλος χρόνου για τα μεταβατικά ή ευνοϊκά όρια ηλικίας που ισχύουν μέχρι 31.12.2021 προβλέπεται από 1.1.2022.
Οι πόρτες της πρόωρης εξόδου κλείνουν από την 1/1/2022 για όλους όσοι δεν προλάβουν να θεμελιώσουν δικαίωμα έως το τέλος του έτους, δηλαδή του 2021.
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν ασφαλισμένοι που δεν έχουν θεμελιώσει ούτε θεμελιώνουν έως το τέλος του 2021 συνταξιοδοτικό δικαίωμα, διότι κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου δεν έχουν συμπληρώσει είτε το παλιό ηλικιακό όριο είτε τον απαραίτητο χρόνο ασφάλισης.
Για αυτούς τα όρια ηλικίας για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος είναι τα 62 με 40ετία ασφάλισης ή τα 67 με 35.
Τέλος χρόνου για τα μεταβατικά ή ευνοϊκά όρια ηλικίας που ισχύουν μέχρι 31.12.2021 προβλέπεται από 1.1.2022.
Οι πόρτες της πρόωρης εξόδου κλείνουν από την 1/1/2022 για όλους όσοι δεν προλάβουν να θεμελιώσουν δικαίωμα έως το τέλος του έτους, δηλαδή του 2021.
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν ασφαλισμένοι που δεν έχουν θεμελιώσει ούτε θεμελιώνουν έως το τέλος του 2021 συνταξιοδοτικό δικαίωμα, διότι κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου δεν έχουν συμπληρώσει είτε το παλιό ηλικιακό όριο είτε τον απαραίτητο χρόνο ασφάλισης.
Για αυτούς τα όρια ηλικίας για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος είναι τα 62 με 40ετία ασφάλισης ή τα 67 με 15.
Σύμφωνα με την ΕΝΥΠΕΚΚ η αύξηση αυτή των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από 5 έως 12 έτη είναι η μεγαλύτερη που έχει γίνει ποτέ στην Ευρώπη και ισχύει από 1-1-2022.
Όπως αναφέρει η «μεταρρύθμιση» του 2015 ανέβασε τη χώρα μας στην πρώτη θέση κατάταξης των χωρών με τα υψηλότερα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από 1-1-2022.
Ωστόσο τα θεμελιωμένα δικαιώματα (συντάξιμα έτη και όριο ηλικίας) δεν επηρεάζονται και οι ασφαλισμένοι μπορούν να τα ασκήσουν όποτε το θελήσουν, δηλαδή και μετά το 2022.
Επίσης για τους ασφαλισμένους που έχουν θεμελιώσει το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα αλλά συμπληρώνουν το μεταβατικό όριο των διατάξεών του μετά την 1/1/2022, η σύνταξή τους θα καταβάλλεται κατά το έτος που συμπληρώνεται το νέο – μεταβατικό – όριο ηλικίας.
Ειδικότερα όσοι έχουν συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης και την ηλικία σύνταξης μέχρι 31/12/2021 δεν θίγονται από τις αλλαγές της ασφαλιστικής νομοθεσίας που ισχύουν από 1/1/2022 και εφεξής.
Για τους ασφαλισμένους που έχουν θεμελιώσει το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα αλλά συμπληρώνουν το μεταβατικό όριο των διατάξεών του μετά την 1/1/2022, η σύνταξή τους καταβάλλεται κατά το έτος που συμπληρώνεται το νέο – μεταβατικό – όριο ηλικίας.
Παράλληλα το δικαίωμα για αναγνωρίσεις πλασματικών χρόνων ασφάλισης εξακολουθεί να ισχύει κανονικά και δεν καταργείται μετά την 1/1/2021.Η ΕΝΥΠΕΚΚ παρουσιάζει όλες δυνατότητες που έχουν ασφαλισμένοι (άνδρες και γυναίκες) κάνοντας χρήση των μεταβατικών ορίων συνταξιοδότησης που ισχύουν μέχρι 31-12-2021, προκειμένου να βγουν στη σύνταξη νωρίτερα του 62ου ή του 67ου έτους ηλικίας.
Τη δυνατότητα αυτή έχουν οι παρακάτω ασφαλισμένοι:
Α. Ασφαλισμένοι στο Δημόσιο
Δικαιούχοι πλήρους σύνταξης:
1.Άνδρες-γυναίκες με 40 έτη ασφάλισης μέχρι την υποβολή του συνταξιοδοτικού αιτήματος (πραγματικά ή πλασματικά) και συµπληρώνουν 62 έτη ηλικίας μέσα στο 2021.
2.Άνδρες-γυναίκες με 25 έτη ασφάλισης και ανήλικο τέκνο το 2011, που έχουν γεννηθεί από Μάιο έως Δεκέμβριο του 1964, συνταξιοδοτούνται συμπληρώνοντας την ηλικία των 56 ετών και 9 μηνών.
3.Άνδρες-γυναίκες με 25 έτη ασφάλισης έως και 31-12-2010, που συμπληρώνουν 35 έτη το 2021, συνταξιοδοτούνται συμπληρώνοντας την ηλικία των 61 ετών και 6 μηνών.
4.Άνδρες-γυναίκες με 25 έτη ασφάλισης έως και 31-12-2010, που συμπληρώνουν 37 έτη το 2021, συνταξιοδοτούνται συμπληρώνοντας την ηλικία των 61 ετών και 2 μηνών.
5.Άνδρες-γυναίκες, με έτος γέννησης το 1961, με 25 έτη ασφάλισης έως και 31-12-2011, που συμπληρώνουν 36 έτη το 2021, συνταξιοδοτούνται συμπληρώνοντας την ηλικία των 61 ετών και 6 μηνών.
6.Άνδρες-γυναίκες, με 25 έτη ασφάλισης έως και 31-12-2012, που συμπληρώνουν 37 έτη το 2021, συνταξιοδοτούνται συμπληρώνοντας την ηλικία των 61 ετών και 8 μηνών.
7.Γυναίκες γεννημένες από τον Αύγουστο του 1957 έως και τον Ιούλιο του 1958 που συμπλήρωσαν 25 έτη ασφάλισης το 2010 (απαιτούμενη ηλικία 63 ετών και 6 μηνών).
Δικαιούχοι μειωμένης σύνταξης:
8.Άνδρες γεννημένοι το 1961 και με 25 έτη ασφάλισης το 2010.
9.Άνδρες γεννημένοι το 1963 και με 25 έτη ασφάλισης το 2012.
10.Άνδρες γεννημένοι το 1965 και με 25 έτη ασφάλισης το 2011 και όχι νωρίτερα.
11.Γυναίκες γεννημένες το 1966 και με 25 έτη ασφάλισης το 2010.
Β. Ασφαλισμένοι στο τ.ΙΚΑ
1.Άνδρες-γυναίκες με 40 έτη ασφάλισης (πραγματικά ή πλασματικά) και ηλικία 62 έτη.
2.Άνδρες-γυναίκες 61 ετών, με 10.500 ημέρες ασφάλισης έως 31-12-2012 και με 11.100 ημέρες ασφάλισης μέχρι σήμερα.
3.α.Άνδρες-γυναίκες 55 ετών, με 10.500 ΗΑ, εκ των οποίων τουλάχιστον 7.500 ΗΑ στα βαρέα έως και 31-12-2010.
β.Άνδρες-γυναίκες 55 ετών μέχρι 31-3-2021, με 10.500 ΗΑ, εκ των οποίων τουλάχιστον 7.500 ΗΑ στα βαρέα έως και 31-12-2011.
γ.Άνδρες-γυναίκες 56 ετών μέχρι 30-6-2021, με 10.500 ΗΑ, εκ των οποίων τουλάχιστον 7.500 ΗΑ στα βαρέα έως και 31-12-2012.
4.Μητέρες με 5.500 ΗΑ και ανήλικο τέκνο έως και 31-12-2011 και με σημερινή ηλικία 61 ετών έως και τον Απρίλιο 2021.
5.α.Γυναίκες 55 ετών, με 4.500 ΗΑ έως 31-12-2010, εκ των οποίων 3.600 ΗΑ στα βαρέα και ανθυγιεινά (1.000 ΗΑ στα βαρέα τα τελευταία 17 έτη).
β.Γυναίκες 56 ετών, με 4.500 ΗΑ έως 31-12-2011, εκ των οποίων 3.600 ΗΑ στα βαρέα και ανθυγιεινά (1.000 ΗΑ στα βαρέα τα τελευταία 17 έτη).
γ.Γυναίκες 57 ετών, με 4.500 ΗΑ έως 31-12-2012, εκ των οποίων 3.600 ΗΑ στα βαρέα και ανθυγιεινά (1.000 ΗΑ στα βαρέα τα τελευταία 17 έτη)
Γ. Ασφαλισμένοι στον τ.ΟΑΕΕ
1.Άνδρες-γυναίκες με ασφάλιση στον τ.ΟΑΕΕ, με ηλικία 61 έτη και 3 μήνες, με 35 έτη ασφάλισης έως και 31-12-2011 και με 36 έτη ασφάλισης μέχρι τη συνταξιοδότηση.
2.Άνδρες-γυναίκες με ασφάλιση στον τ.ΟΑΕΕ, με ηλικία 61 έτη και 3 μήνες, 35 έτη ασφάλισης έως και 31-12-2012 και με 37 έτη ασφάλισης μέχρι τη συνταξιοδότηση.