Πάτρα 1940: Οι άγριες μάχες πλοίων στον Πατραϊκό Κόλπο με τα ιπτάμενα FIAT των "Πελαργών"

         Η Πάτρα δοκιμάστηκε με σφοδρό βομβαρδισμό αμέσως μετά την είσοδο της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις 28 Οκτωβρίου 1940.

Τα ιταλικά βομβαρδιστικά τύπου FIAT BR.20 CICOGNIA, της 116ης ομάδας των Πελαργών του 277ου σμήνους της ιταλικής αεροπορίας (277 Squadriglia, 116 Gruppo), υπό την αρχηγεία του σμηνάρχου Κάρλο Ρίνα, έπληξαν την πόλη από μεγάλο ύψος σε μια επίθεση η οποία ξεκίνησε στις 9.45 το πρωί για να τελειώσει το μεσημέρι της ίδιας ημέρας.

          Τα θύματα, άμαχοι πολίτες, έφθασαν σύμφωνα με την εφημερίδα «Σημερινή», του  Οκτωβρίου 1940, τα 193, τα οποία αποτελούντο από 125 άνδρες, 43 γυναίκες και 25 παιδιά.

         Η εφημερίδα «Καθημερινή», της 29ης Οκτωβρίου 1940, πληροφορεί ότι ο «υπερβολικός αριθμός των θυμάτων οφείλεται εις το γεγονός ότι ο άμαχος πληθυσμός παρέμεινε κατά την ώραν του βομβαρδισμού εις ακάλυπτους χώρους και δεν ετήρησε τα στοιχειώδη μέτρα αυτοπροστασίας, καταφεύγων κατά τη διάρκεια του συναγερμού εις υπόγειους χώρους, ή έστω ισόγειους των οικείων τους προχείρως διασκευαζομένους». Τις περισσότερες βόμβες δέχθηκε η περιοχή της οδού «Τριών Ναυάρχων» και πολλοί πίστεψαν τότε ότι οι Ιταλοί πιλότοι θεώρησαν τα δέντρα, τα οποία

βρίσκονταν τοποθετημένα σε διάταξη ανά δύο, για ελληνικό στράτευμα. Βόμβες έπεσαν επίσης και στις οδούς Γούναρη, Αγίου Ανδρέα, Ρήγα Φεραίου κ.λπ., καθώς και στη συνοικία του Αγίου Διονυσίου, την συνοικία στην οποία διέμεναν και οι Ιταλοί της Πάτρας. Κατά τους βομβαρδισμούς αυτούς χτυπήθηκαν τόσο τα λιμάνια της Πάτρας όσο και της Ναυπάκτου, χωρίς ωστόσο να καταφέρουν οι Ιταλοί να βυθίσουν κάποιο πλοίο.

Ένα περιστατικό όμως που συνέβη πριν ακριβώς την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου δείχνει έντονα ένα από τα αρνητικά χαρακτηριστικά του ελληνικού λαού, τα οποία δυστυχώς φαίνεται ότι έχουν καταφέρει να επιβιώσουν αμετάβλητα μέχρι τις ημέρες μας. Στην Ναύπακτο, στις αρχές του Ιουνίου 1940, αμέσως μετά την είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο ενάντια της Γαλλίας και της Αγγλίας, και καθώς η Ελλάδα προετοίμαζε τις τελευταίες αμυντικές της κινήσεις, είχε καταπλεύσει μέρος του ελληνικού στόλου διοικούμενου από τον ναύαρχο Γρηγόριο Μεζεβίρη, ο οποίος μάλιστα δέχθηκε μικρής έκτασης επίθεση από ένα ιταλικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος στις 30 Ιουλίου του 1940. Μια βόμβα έπεσε τότε 300 μέτρα μακριά από το αντιτορπιλικό ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ χωρίς να προκαλέσει ζημιές. Ο ελληνικός στόλος λοιπόν βρισκόμενος στο λιμάνι της Ναυπάκτου δεν είχε αρκετή αμυντική κάλυψη, καθώς το ανθυποβρυχιακό δίχτυ στο στενό Ρίου-Αντιρρίου δεν είχε ακόμα τοποθετηθεί. Για τον λόγο αυτό ο Ναύαρχος Μεζεβίρης διέταξε την απόσυρση του στόλου από την Ναύπακτο και την αγκυροβόληση του στον κόλπο της Ιτέας, φοβούμενος πιθανή επίθεση από ιταλικά υποβρύχια. Η κίνηση αυτή όμως δεν άρεσε στους κατοίκους της Ναυπάκτου οι οποίοι θεώρησαν ότι έχαναν μια σημαντική πηγή εσόδων με αποτέλεσμα να επιστρατεύσουν έναν συμπατριώτη τους, με ισχυρές γνωριμίες στην κυβέρνηση Μεταξά, ο οποίος φρόντισε να επιστρέψει ο στολίσκος στην Ναύπακτο και μάλιστα πριν το ετήσιο πανηγύρι.

1941

Ο πόλεμος όμως, όπως γνωρίζουμε, δεν τελείωσε για τη χώρα μας μετά την θριαμβευτική νίκη κατά των Ιταλών. Οι Γερμανοί πιλότοι έξη μήνες αργότερα σχεδιάζοντας την προέλασή τους από την Ελλάδα αποδείχθηκαν πολύ πιο ικανοί όσον αφορά την βύθιση Ελληνικών πλοίων στον Πατραϊκό….

Πριν ακόμα την κάθοδό τους στην Ελλάδα οι Γερμανοί προετοίμασαν την εισβολή τους με ανελέητους βομβαρδισμούς όλων των πλοίων στον Ελλαδικό χώρο τον Απρίλιο του 1941. Παράλληλα θέλησαν να εμποδίσουν την υποχώρηση των συμμαχικών στρατευμάτων στην Αίγυπτο δια θαλάσσης που ήταν και ο μοναδικός τρόπος. Ο Πατραϊκός κόλπος βομβαρδίστηκε σφοδρά από τα Γερμανικά Junkers 87

          Στις 21 Απριλίου το πλωτό νοσοκομείο πλοίο Ελληνίς δέχεται αεροπορική επίθεση κοντά στη νήσο Οξιά ενώ μεταφέρει τραυματίες του Ελληνοιταλικού μετώπου. Αποφεύγει τη βύθιση ύστερα από εντυπωσιακούς ελιγμούς του κυβερνήτη του. Οι εφημερίδες της εποχής αναφέρουν ότι απανθρακώθηκαν 2 τραυματίες. Στη συνέχεια βυθίζεται ενώ έχει προσαραχθεί ύστερα από νέα επιδρομή στο λιμάνι της Πάτρας στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το Τελωνείο χωρίς θύματα.

       Το ημιβυθισμένο ποστάλι μπροστά στο Τελωνείο φέρει τα διακριτικά του Ερυθρού Σταυρού και δεν είναι άλλο από το ηρωικό Νοσοσκομειακό Ελληνίς . Τις μέρες της Γερμανικής εισβολής επέστρεφε στην Πάτρα με τραυματίες από το μέτωπο. Στις 21 Απριλίου 1941 βρισκόμενο κοντά στη νησίδα Οξιά δέχθηκε επίθεση από Γερμανικά Στούκας. Ο πλοίαρχος Ρεβίδης με ελιγμούς κατάφερε να αποτρέψει το καίριο χτύπημα, υπήρξαν όμως θύματα και από τους τραυματίες και από το πλήρωμα. Τελικά ο Ρεβίδης κατάφερε να φέρει το χτυπημένο πλοίο στην Πάτρα και το προσάραξε στην ακτή κοντά στο Τελωνείο για να αποφύγει την οριστική απώλειά του. Φωτό από έρευνα του Τάκη Καλοκαιρινού στο Deutsches Historishes Museum που αναρτήθηκε στην ομάδα
       Το ημιβυθισμένο ποστάλι μπροστά στο Τελωνείο φέρει τα διακριτικά του Ερυθρού Σταυρού και δεν είναι άλλο από το ηρωικό Νοσοσκομειακό Ελληνίς . Τις μέρες της Γερμανικής εισβολής επέστρεφε στην Πάτρα με τραυματίες από το μέτωπο. Στις 21 Απριλίου 1941 βρισκόμενο κοντά στη νησίδα Οξιά δέχθηκε επίθεση από Γερμανικά Στούκας. Ο πλοίαρχος Ρεβίδης με ελιγμούς κατάφερε να αποτρέψει το καίριο χτύπημα, υπήρξαν όμως και απώλειες σε ανθρώπινες ζωές . Τελικά ο Ρεβίδης κατάφερε να φέρει το χτυπημένο πλοίο στην Πάτρα και το προσάραξε στην ακτή κοντά στο Τελωνείο για να αποφύγει την οριστική απώλειά του. Φωτό από έρευνα του Τάκη Καλοκαιρινού στο Deutsches Historishes Museum που αναρτήθηκε στην ομάδα «Παλιές φωτογραφίες της Πάτρας» στο facebook. Το μικρότερο πλοίο είναι η επιταγμένη θαλαμηγός «ΚΥΜΑ» που βομβαρδίστηκε και αυτή τον Απρίλιο του 1941 και προσαράχθηκε δίπλα στο Ελληνίς
       Το βοηθητικό-υδρογραφικό πολεμικό «Πλειάς» δέχεται επίθεση στις 25 Απριλίου αγκυροβολημένο στο χωριό Βασιλική όπου και βυθίζεται στη θέση αυτή με θύμα τον θερμαστή Σ. Δεληγιάννη .

        Ο Κυβερνήτης του Υποπλοίαρχος Β. Κρυσταλλίδης είχε τραυματιστεί θανάσιμα σε προηγούμενη αεροπορική επιδρομή στις 21 Απριλίου.

       Αργότερα και συγκεκριμένα το καλοκαίρι του 1958 το ναυάγιο θα ανελκυστεί μερικώς. Σήμερα στο βυθό και σε βάθος 4-5 μέτρων έχει απομείνει το κατωκάραβο …

       Επίσης θα βυθιστούν τα φορτηγά ατμόπλοια «Αθηνά» σε κόλπο μετά τη Ροδινή Ψαθοπύργου, «Ιωάννα» στο λιμάνι της Πάτρας, «Ιωάννης Νομικός» στα Αραχωβίτικα, και τα επιβατικά «Σπέτσες» στον Ψαθόπυργο και «Ασσήμη» στο Κρυονέρι.

        Επέλεξα να αναφερθώ εκτενέστερα σε αυτά που ακόμα και σήμερα διατηρούνται σε καλή κατάσταση και είναι δυνατή η κατάδυση και η έρευνα σε αυτά….

        Συμπτωματικά τα πιο σημαντικά πλοία που κατέληξαν στο βυθό από βομβαρδισμούς της Γερμανικής αεροπορίας τον Β Παγκόσμιο πόλεμο στον Πατραϊκό κόλπο βρίσκονται σε προσιτό για τον αυτοδύτη βάθος. Αυτό βοήθησε για να γίνει μια συστηματική και λεπτομερής έρευνα σε αυτά…

Το ναρκαλιευτικό ΝΕΣΤΟΣ Μοντέλο του αλιευτικού ARCTIC RANGER (το μετέπειτα ΝΕΣΤΟΣ) πριν διασκευαστεί σε ναρκαλιευτικό.

       Το ναρκαλιευτικό «Νέστος» είναι το πιο γνωστό ναυάγιο του Πατραϊκού και αν θέλουμε να ακριβολογήσουμε του Κορινθιακού. Βυθίστηκε στις 23/4/1941 στην Ροδινή κοντά στο χωριό Ψαθόπυργος μετά από αεροπορική επίθεση σμήνους Γερμανικών βομβαρδιστικών.
       Το απόγευμα της 21ης Απριλίου το Νέστος δέχθηκε αεροπορική επιδρομή έξω από το λιμάνι της Πάτρας στο ύψος της εκκλησίας του Αγίου Ανδρέα. Δίπλα του βρισκόταν το βοηθητικό πλοίο στόλου «Πλειάς» . Από τη σφοδρή επίθεση που στοίχισε τη ζωή του πλοιάρχου του Πλειάς Β.Κρυσταλλίδη και του ναύτη Δεληγιάννη τραυματίστηκαν και 11 ναύτες του Νέστος και ο Κυβερνήτης του Δέδες Δέδες, όλοι ελαφρά. Κατά τη διάρκεια της επίθεσης τα δύο πλοία προσπάθησαν να πραγματοποιήσουν ελιγμούς αποπλέοντας αλλά λόγω του πανικού που επικράτησε και της περιορισμένης ορατότητας από τις εκρήξεις συγκρούστηκαν σε κάποια στιγμή αλλά χωρίς να υποστούν σημαντικές ζημιές. Το Νέστος τελικά προσαράχθηκε στον Ψαθόπυργο και βυθίστηκε στο χώρο προσαράξεώς του στις 23 Απριλίου μετά από νέα επίθεση Γερμανικών Στούκας (Το πλοίο διατάχθηκε να μεταβεί εκεί μετά την έκδοση Διαταγής Ω.Β. 0915/21.4.1941 του Λιμεναρχείου Πατρών βάσει της οποίας τη διάρκεια της ημέρας στο Λιμάνι της Πάτρας θα έπρεπε να βρίσκονται μόνα τα απαραίτητα για εργασίες πλοία). Κατά τη διάρκεια του πλού προς τον Ψαθόπυργο το Νέστος δέχτηκε και άλλη μια αεροπορική επίθεση .Αποτέλεσμα 3 ακόμα τραυματίες που μεταφέρθηκαν στο Νοσοκομείο της Πάτρας.

(πληροφορίες από το ημερολόγιο πολέμου που βρίσκεται στην Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού στο Βοτανικό).

      Εκεί έγινε η εκφόρτωση του πλοίου από το φορτίο του που αποτελείτο από αλεύρι, τρόφιμα, ιατροφαρμακευτικό υλικό και κάποιες ποσότητες πυρομαχικών. Η εκφόρτωση πυρομαχικών που μάλιστα έγινε βιαστικά αποδυκνύεται από τις αρκετές χειροβομβίδες και σφαίρες σε δεσμίδες που έχουν βρεθεί σε μικρό βάθος στην περιοχεί που είχε προσαράξει το Νέστος. 

       Τα γερμανικά βομβαρδιστικά ξαναγύρισαν και ολοκλήρωσαν το σκοπό τους, πέτυχαν να βυθίσουν το Νέστος το οποίο όμως δεν καλύφθηκε ολόκληρο από το νερό λόγω του μικρού βάθους. Εκεί παρέμεινε μέχρι την 29Η Ιουλίου 1959 όπου συνεργείο διαλυτηρίων πλοίων επιχείρησε να το ανελκύσει. Κατά τη διαδικασία αυτή έσπασε η βάση του πλωτού γερανού Άγιος Γεώργιος που συμμετείχε στην ανέλκυση με αποτέλεσμα το Νέστος να βυθιστεί σε πιο βαθιά νερά, ο πλωτός γερανός να ανατραπεί και αυτός και να βυθιστεί σε βάθος μεγαλύτερο των 50 μέτρων…Μετά τη βύθιση του πλοίου το ναυάγιο ξεχάστηκε, ώσπου εντοπίστηκε πάλι στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τους πρώτους Πατρινούς ερασιτέχνες αυτοδύτες

       Το Νέστος ήταν πρώην Βρετανικό αλιευτικό ονομαζόταν Lord Bradbury και είχε ναυπηγηθεί το 1925.Ειχε εκτόπισμα 500 τόνων ταχύτητα πλεύσης 9 κόμβων διέθετε 1 πυροβόλο των 37 χιλ και ένα πολυβόλο. Παράλληλα δρούσε και σαν ναρκοθετικό και είχε δυνατότητα να μεταφέρει 40 νάρκες. Ήταν ένα από τα 4 πρώην αλιευτικά που αγόρασε ο Μεταξάς το 1938 και τα μετέτρεψε σε ναρκοθετικά – ναρκαλιευτικά με σκοπό την ενδυνάμωση του Ελληνικού στόλου. Τα υπόλοιπα ήταν το «Αλιάκμων», «Στρυμών» και «Αξιός». Όλα βυθίστηκαν στον Ελληνικό χώρο κατά τη διάρκεια του πολέμου

      Σήμερα το «Νέστος» βρίσκεται βυθισμένο μπροστά ακριβώς στο σημείο που είχε βομβαρδιστεί στον πόλεμο σε μικρή απόσταση από την ακτή και σε κατωφερικό βυθό και σε βάθος από 24 – 45 μέτρα. Στα 24 μέτρα συναντάμε την πρύμνη του.

       Στην πρύμνη του ΝΕΣΤΟΣ διακρίνεται ο μηχανισμός του τιμονιού.και μέρη του μηχανισμού περισυλλογής των ναρκών (ναρκαλιείας).Στη συνέχεια προσπερνώντας το πίσω αμπάρι που ήταν και υπόφραγμα για το πλήρωμα συναντάμε το πίσω ακομοδέσιο που χρησίμευε και σαν κουζίνα κοντά στην της πρύμνη και μετά από αυτό θα διακρίνουμε το λέβητα του πλοίου.

        Το ναυάγιο αποτελεί καταφύγιο για την θαλάσσια πανίδα της ευρύτερης περιοχής.
Λίγο πιο κάτω με δυσκολία θα ξεχωρίσουμε το τσακισμένο φουγάρο ενώ το μεγαλύτερο μέρος της υπερκατασκευής έχει πέσει στο βυθό στην αριστερή πλευρά του ναυαγίου.

Περνώντας το αμπάρι της πλώρης φτάνουμε στην πλώρηστα 40 περίπου μέτρα. Στο σημείο αυτό ο βυθός είναι στα 45 περίπου μέτρα και λίγο πιο κάτω στα 48 περίπου μέτρα βρίσκεται μισοθαμμένη στη λάσπη η άγκυρα του «Νέστος»….

‘Είχα δουλέψει στην ανέλκυση του «Νέστος». Τα πράγματα δεν ήρθαν όπως τα περιμέναμε.

Πριν καλά καλά προλάβουμε να ξεκινήσουμε τη ρυμούλκηση συνέβη ένα ατύχημα με ένα γερανό και το πλοίο βυθίστηκε. Αντίθετα στην διάλυση του άλλου ναρκαλιευτικού του «Αλιάκμωνα» στα Τριζόνια που επίσης δούλεψα δεν υπήρξε κάποιο πρόβλημα’

Κωνσταντίνος Αποστολόπουλος κάτοικος Ψαθοπύργου

      Ένα ακόμα ναυάγιο, μια φορτηγίδα 30 περίπου μέτρων , άδεια από φορτίο, θύμα των επιδρομών των Στούκας τον Απρίλιο του 1941 βρίσκεται βυθισμένη σε βάθος 26 μέτρων σε λασπώδη βυθό στο κόλπο Αραχωβιτίκων.

        Φυσικά δεν έχει προπέλα αφού δεν ήταν αυτοκινούμενη (δεν είχε μηχανή). Αυτό που προκαλεί εντύπωση ήταν το μεγάλο ρήγμα που ξεχωρίζει στην πίσω και δεξιά πλευρά της κοντά στην πρύμνη.

        Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της φορτηγίδας είναι το «τιμόνι» της, το οποίο βρίσκεται στην πρύμνη. Μαρτυρία…..

«Θυμάμαι ήταν ένα – δύο Στούκας που πετούσαν στον κόλπο των Αραχωβιτίκων σε χαμηλό ύψος ανενόχλητα. Ήμουν στο Ρίο και δεν είχα οπτική επαφή. Τα είδα να ξανάρχονται και να χαμηλώνουν πάλι. Φεύγοντας ακούστηκε μια έκρηξη από την πλευρά της θάλασσας. Αργότερα μου είπαν ότι είχαν βουλιάξει μια φορτηγίδα».

Θόδωρος Μαρσέλος αυτόπτης μάρτυρας.

        Την 14η Απριλίου 1941 εκφόρτωσε φορτίο 2.000 τόνων γαιάνθρακα στο λιμάνι της Πάτρας. Με την έναρξη των βομβαρδισμών διατάχτηκε να βγει εκτός του λιμανιού ώστε να αποφευχθεί η βύθισή του μέσα στο λιμάνι που θα εμπόδιζε την είσοδο και έξοδο των άλλων πλοίων. Κατευθύνθηκε ανατολικά του λιμανιού της Πάτρας και αγκυροβόλησε σε κοντινή απόσταση στην περιοχή Μποζαίτικα. Το πλήρωμα και ο καπετάνιος αναμένοντας αεροπορικές επιθέσεις εγκατέλειψαν το πλοίο και βγήκαν στη στεριά. Στη θέση αυτή το «Δαρμάς» βομβαρδίστηκε από την Γερμανική αεροπορία στις 21 /4/1941 και βυθίστηκε. Η ανακάλυψη του ναυαγίου αυτού δεν ήταν και τόσο δύσκολη υπόθεση. Κάποιοι ψαράδες που συναντήσαμε στην περιοχή γνώριζαν τη θέση του ναυαγίου την οποία μας υπέδειξαν κατά προσέγγιση. To πλοίο βρέθηκε βυθισμένο σε βάθος 41 μ. με προσανατολισμό πλώρης – πρύμνης Νότια-Βόρεια. Το πλοίο είναι βυθισμένο σε όρθια θέση. Την κουπαστή του πλοίου τη συναντήσαμε στα 35μ.Η ορατότητα στην περιοχή είναι μάλλον πάντοτε εξαιρετικά κακή.Τα ρεύματα ισχυρότατα Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εντοπιστεί το σημείο που οι βόμβες προκάλεσαν το καίριο πλήγμα που προκάλεσε τη βύθιση του πλοίου.

      Η υπερκατασκευή του πλοίου δεν υπάρχει πια, στη θέση της δεσπόζει το τεραστίου μεγέθους πανέμορφο τιμόνι του πλοίου.
       Ένας σιδερένιος σκελετός είναι ότι έχει απομείνει από το ακομοδέσιο –κοιτώνες του πληρώματος- στην πρύμνη. Τα αμπάρια διατηρούνται σε καλή κατάσταση αλλά χάσκουν άδεια από εμπόρευμα….

       Αξίζει να αναφέρουμε το πλοίο «Ιωάννης Νομικός» που βρίσκεται κοντά στο Δαρμάς Το πλοίο αν και ανελκύστηκε μεταπολεμικά το κατωκάραβο και κάποια κομμάτια του υπάρχουν ακόμα και μάλιστα ένα κομμάτι της πλώρης υψώνεται ακόμα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Το Ιωάννης Νομικός την 24/4/1941 χτυπήθηκε από Γερμανικά αεροπλάνα και προσαράχθηκε στην ακτή Αραχωβίτικων. Στην συνέχεια στη θέση αυτή βομβαρδίστηκε πάλι με εμπρηστικές βόμβες και βυθίστηκε σε ρηχά νερά.

      Αφορμή για την έρευνα για το ναυάγιο του Έσπερος ήταν ένα παλιό χαρτί, αναφορά του λιμεναρχείου της Πάτρας για τα ναυάγια της περιοχής. Ανέφερε ένα αριθμό γνωστών ναυαγίων, μεταξύ των άλλων έγραφε …

      «Νοτίως τω δεξιά τω εισελθόντι φανό του διαύλου Μεσολογγίου και σε απόσταση περίπου 600 μέτρα βρίσκεται το ναυάγιο του επιβατικού πλοίου Έσπερος»

       Για το ναυάγιο του επιβατικού ατμόπλοιου Έσπερος είχα ακούσει και παλιότερα, γνώριζα πάντως από αυτοδύτες που είχαν καταδυθεί σε αυτό ότι ήταν σε κακή κατάσταση, το μεγαλύτερο μέρος του είχε ανελκυστεί γιατί εμπόδιζε τη ναυσιπλοΐα στο δίαυλο Μεσολογγίου.

Το 2006 αποφάσισα να καταδυθώ σε αυτό για αναψυχή αλλά και ιστορική έρευνα.

       Ήταν μέσα Μαΐου και η θάλασσα είχε αρχίσει να γεμίζει με πλαγκτονικούς οργανισμούς, φαινόμενο που παρουσιάζεται κάθε χρόνο την ίδια σχεδόν εποχή και σαν αποτέλεσμα η ορατότητα μειώνεται… Το ναυάγιο το είχα εντοπίσει με το βυθόμετρο πρίν 2 χρόνια σε βάθος 18-19 μέτρων. Φτάνοντας στο βυθό στο κουφάρι του πλοίου αντίκρισα αυτό που περίμενα. Το πλοίο ήταν σχεδόν διαλυμένο, παρέμενε μόνο το κατωκάραβο και κάποια σίδερα από το σκελετό του πλοίου

        Στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου πολέμου χρησιμοποιήθηκε σαν πλωτό νοσοκομείο.Στις 21/4/1941 είχε αγκυροβολήσει έξω από το δίαυλο Μεσολογγίου όπου δέχτηκε επίθεση Γερμανικών βομβαρδιστικών καθέτου εφορμήσεως και βυθίστηκε στη θέση αγκυροβολίας του. Απωλέσθη ο θαλαμηπόλος Σπυρίδων Δελαπόρτας και ένας ανθυπίατρος.

        Αν και το «Έσπερος» έφερε εμφανώς τα διακριτικά του Ερυθρού Σταυρού βομβαρδίστηκε ανηλεώς από τους Γερμανούς. Με τον ίδιο εγκληματικό τρόπο βομβαρδίστηκαν και βυθίστηκαν στον Κορινθιακό κόλπο το νοσοκομειακό πλοίο «Άνδρος» στο Λουτράκι, το «Πολικός» στον κόλπο Μεθάνων και το «Αττική» στο Σαρωνικό. Ένα ακόμα νοσοκομειακό πλοίο το «Ελληνίς» βομβαρδίστηκε όπως αναφέραμε στις 21 Απριλίου κοντά στη νησίδα Οξιά αλλά η βύθισή του αποφεύχθηκε χάρις στους επιδέξιους χειρισμούς του πλοιάρχου του αλλά και την προστασία που παρείχε το υδρογραφικό Πλειάς που μάλιστα έχασε τον Κυβερνήτη του κατά την επιδρομή. Το πλοίο κατάφερε να φτάσει στο λιμάνι της Πάτρας όπου προσαράχθηκε σε παραλία κοντά στο σημερινό Τελωνείο και βυθίστηκε σε επόμενη επιδρομή σε αυτή τη θέση. Λόγω του ότι το βάθος της θάλασσας στο σημείο δεν ήταν μεγάλο το πλοίο παρέμεινε ημιβυθισμένο στο σημείο ώσπου ανελκύστηκε αργότερα από τους Ιταλούς.

        Τον Δεκαπενταύγουστο του 1940 ΤΟ «΄Εσπερος»βρισκόταν στην Τήνο αφού προφανώς ήταν δρομολογημένο στα νησιά του Αιγαίου. Προσπάθησε μάλιστα να ρυμουλκήσει την «Έλλη» στα αβαθή αλλά δεν τα κατάφερε καθώς έσπασαν τα ρυμούλκια. Πλοίαρχος του Έσπερος ήταν και τότε ο Γεράσιμος Φωκάς, έως και την ημέρα που βυθίστηκε το πλοίο.

Βιβλιογραφία

– Χρήστος Ντούνης, Τα ναυάγια στις Ελληνικές θάλασσες.

– Ναύαρχος Μεζεβίρης

– ΠΛΕΙΑΣ, Μία Ναυτική Τραγωδία προ των Πατρών.