Τι έδειξαν τα πρώτα στρες τεστ στα νοσοκομεία - Ποιες αδυναμίες εντόπισαν οι πιλοτικοί έλεγχοι του νέου φορέα αξιολόγησης των νοσοκομείων

     Αστοχίες στην κατανομή προσωπικού μεταξύ κλινικών του ίδιου νοσοκομείου αλλά και στις βάρδιες της ίδιας κλινικής. Ανισος καταμερισμός του βάρους της περίθαλψης με κλινικές, η πληρότητα των οποίων ξεπερνάει το 150%, τη στιγμή που σε άλλες περισσότερες από τις μισές κλίνες είναι άδειες. Λίστες χειρουργείου με εκκρεμή περιστατικά έως και διετία ανά ειδικότητα.

     Αυτές είναι ορισμένες από τις διαπιστώσεις των κλιμακίων εμπειρογνωμόνων του Οργανισμού Διασφάλισης της Ποιότητας της Υγείας (ΟΔΙΠΥ) στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης που έχει ξεκινήσει στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας.

    Η δράση ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο σε εννέα δημόσια νοσοκομεία του κέντρου και της περιφέρειας, τα οποία κλήθηκαν να κάνουν αυτοαξιολόγηση σε δείκτες-κριτήρια που αφορούν τη λειτουργία, οργάνωση και διάρθρωση των υπηρεσιών τους καθώς και διαδικασίες που διασφαλίζουν την ποιότητα της φροντίδας και την ασφάλεια των ασθενών. Η «διάγνωση» ολοκληρώθηκε με την αξιολόγηση και από κλιμάκια του ΟΔΙΠΥ σε επιτόπιους ελέγχους στα νοσοκομεία. Τα αποτελέσματα κοινοποιούνται στα νοσοκομεία και εν συνεχεία συντάσσεται πλάνο διορθωτικών δράσεων. Σε τέσσερις μήνες θα επαναξιολογηθούν προκειμένου να διαπιστωθεί η πορεία βελτίωσης της υφιστάμενης κατάστασης. Η διαδικασία δεν είναι εθελοντική. Οπως τόνισε στην «Κ» η πρόεδρος του Δ.Σ. του ΟΔΙΠΥ, καθηγήτρια διοίκησης υπηρεσιών Υγείας του ΕΚΠΑ, Δάφνη Καϊτελίδου, «γίνεται πιλοτικά αυτή τη στιγμή στα πρώτα νοσοκομεία, ωστόσο ο στόχος είναι έως το τέλος του έτους η αξιολόγηση να έχει επεκταθεί στο 50% των νοσοκομείων της χώρας. Το επόμενο διάστημα θα δημιουργηθεί και η πρώτη ομάδα εκπαιδευμένων εξωτερικών επιθεωρητών που από κοινού με στελέχη του ΟΔΙΠΥ θα αξιολογούν τις μονάδες Υγείας».

Η «Κ» παρουσιάζει ορισμένα από τα βασικά συμπεράσματα από την πρώτη αξιολόγηση και τα οποία έχουν ως εξής:

Λειτουργία κλινικών

   Μία σοβαρή παρατήρηση αφορά την άνιση κατανομή του όγκου των περιστατικών μεταξύ κλινικών. Υπάρχουν τμήματα και κλινικές με 150% πληρότητα, που στην πράξη σημαίνει ράντζα ή «φιλοξενία» ασθενών σε άλλες κλινικές του ίδιου νοσοκομείου. Την ίδια στιγμή, υπάρχουν τμήματα που λειτουργούν με πληρότητα πολύ χαμηλότερη του 50%. Με βάση τα στοιχεία που έχει συλλέξει ο ΟΔΙΠΥ, η μέση πληρότητα των νοσοκομείων στη χώρα είναι στο 54%: από 70,2% στα πανεπιστημιακά έως στο 42,4% στα νοσοκομεία δυναμικότητας έως 200 κλινών. Οπως εξηγεί η κ. Καϊτελίδου, «χαμηλή πληρότητα δεν σημαίνει ότι έχουμε περισσότερες κλίνες νοσηλείας από όσες χρειαζόμαστε, αλλά ότι δεν είναι σωστή η κατανομή τους όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και ως προς την ειδικότητα. Παραδείγματος χάριν, υπάρχει μεγάλο έλλειμμα σε κλίνες μακροχρόνιας φροντίδας ασθενών».

Λοιμώξεις

     Δεν γινόταν συστηματική καταγραφή λοιμώξεων που θα μπορούσαν να προληφθούν με τη συμμόρφωση σε συγκεκριμένες πρακτικές (υγιεινή των χεριών, τήρηση διαδικασιών για την τοποθέτηση ή διαχείριση παρεμβατικού εξοπλισμού), ούτε συστηματικός και ουσιώδης έλεγχος της χρήσης των αντιμικροβιακών παραγόντων. Παρατηρήθηκε αδυναμία εφαρμογής μέτρων πρόληψης λοιμώξεων και απομόνωσης των περιστατικών με λοίμωξη ή αποικισμό από πολυανθεκτικά παθογόνα λόγω υπερπληρότητας και υπέρβασης στην κάλυψη της δυναμικότητας ορισμένων νοσοκομείων.

Ανθρώπινο δυναμικό

Υπάρχουν τμήματα και κλινικές με 150% πληρότητα και άλλα που λειτουργούν με πληρότητα πολύ χαμηλότερη του 50%.

Ανεξαρτήτως των πανθομολογούμενων ελλείψεων παρατηρήθηκαν αποκλίσεις στην κατανομή του υπάρχοντος προσωπικού ακόμα και σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ποσόστωση των νοσηλευτών (ΠΕ/ΤΕ) στο σύνολο του νοσηλευτικού προσωπικού (όπου συμπεριλαμβάνονται και βοηθοί νοσοκόμοι). Από μελέτες έχει φανεί ότι όταν το ποσοστό των νοσηλευτών είναι πάνω από 60% τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα σε επίπεδο ασφάλειας της παρεχόμενης φροντίδας. «Αν και το ποσοστό αυτό με μικρές σχετικά αποκλίσεις τηρείται στα νοσοκομεία, ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που οι νοσηλευτές είναι συγκεντρωμένοι σε συγκεκριμένες κλινικές ή και σε συγκεκριμένες βάρδιες. Βλέπουμε πληθώρα νοσηλευτών ΠΕ σε τμήματα όπου δεν χρειάζεται να είναι τόσο πολλοί, και υποστελέχωση σε άλλα πιο “βαριά” τμήματα», επισημαίνει η κ. Καϊτελίδου.

Λίστες χειρουργείων

    Εμφανίζονται εκκρεμή περιστατικά έως και διετία ανά ειδικότητα, δεδομένου ότι δεν πραγματοποιείται επικαιροποίηση της λίστας για περιστατικά που πιθανότατα έχουν ήδη πρόσβαση στο σύστημα σε άλλη υγειονομική μονάδα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η λίστα να μην αποτυπώνει σε όλες τις περιπτώσεις τις πραγματικές ανάγκες ζήτησης. Επίσης, δεν υπάρχει συγκεκριμένος αλγόριθμος προγραμματισμού μεταξύ λίστας και έκτακτων περιστατικών. Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του ΟΔΙΠΥ, απαιτούνται διαδικασίες ελέγχου στην εφαρμογή κριτηρίων προτεραιοποίησης των περιστατικών που εγγράφονται στη λίστα χειρουργείου ώστε να μην προκύπτουν ζητήματα «διάκρισης».

Υποδομές

     Σε πολλές περιπτώσεις δεν γίνονται προληπτικές συντηρήσεις και περιοδικοί έλεγχοι στις υποδομές και τον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό. Οι τεχνικές υπηρεσίες δεν τηρούσαν καν πλάνο συντήρησης του εξοπλισμού στο οποίο αναφέρεται πότε έγινε η τελευταία εργασία και πότε θα πρέπει να γίνει η επόμενη. Σε κάποια νοσοκομεία παρατηρήθηκε απουσία καλά δομημένου πιστοποιημένου συστήματος πυρασφάλειας. Ενα πρόβλημα που εντοπίστηκε ήταν και η αποθήκευση παλιών παροπλισμένων μηχανημάτων σε χώρους των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών ή ακόμα και μέσα σε χειρουργικές αίθουσες.

Ταυτοποίηση

    Η ορθή ταυτοποίηση ασθενών αποτελεί έναν από τους 6 διεθνείς στόχους για την αποφυγή σφαλμάτων. Τα περισσότερα νοσοκομεία έχουν υιοθετήσει αυτήν την πρακτική μετά τη διαδικασία που εισήγαγε ο ΟΔΙΠΥ (βραχιόλι ασθενούς), αλλά απουσιάζει η συστηματοποίηση και ελεγχόμενη εφαρμογή της διαδικασίας. Μάλιστα υπήρξε νοσοκομείο όπου στο 64,3% των ασθενών δεν εφαρμόζονταν αυτές οι διαδικασίες, παρότι είχαν δοθεί οδηγίες από τον περασμένο Μάρτιο. Παρατηρήθηκε μη αποδεκτό (με βάση τα διεθνή πρότυπα ασφάλειας) ποσοστό ασθενών με κατακλίσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της νοσηλείας. Οπως τονίζει η κ. Καϊτελίδου, «μέσα από τη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης και της αξιολόγησης των νοσοκομείων, ο ΟΔΙΠΥ στοχεύει να διαμορφώσει ένα σύστημα μέσω του οποίου οι ίδιες οι υπηρεσίες υγείας θα είναι αρμόδιες για τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών τους. Θέλουμε να συμβάλλουμε στην εγκαθίδρυση μιας κουλτούρας μέτρησης και αναφοράς των δεικτών ποιότητας και της διασφάλιση της συμμόρφωσης στα πρότυπα ποιότητας. Δεν είναι ο στόχος μας να βρούμε ποιος φταίει, αλλά τι φταίει. Δηλαδή ποια διαδικασία δεν υπάρχει ή δεν τηρείται και οδηγούμαστε σε συστηματικά λάθη κατά τη φροντίδα των ασθενών».

Μόνοι τους στην αναζήτηση φροντίδας οι ασθενείς

     Χωρίς ένα σύμβουλο υγείας που θα τους κατευθύνει στην αναζήτηση της κατάλληλης φροντίδας υγείας είναι έξι στους δέκα ασθενείς στη χώρα μας, ενώ τέσσερις στους δέκα καλούνται να προσαρμοστούν σε ένα πρόγραμμα θεραπείας το οποίο δεν έχει οργανωθεί με τρόπο που τους εξυπηρετεί. Αντίστοιχα μεγάλο είναι και το ποσοστό όσων αναγκάζονται να επαναλαμβάνουν πληροφορίες για την υγεία τους και οι οποίες θα έπρεπε να περιγράφονται σε έναν φάκελο υγείας που θα τους συνοδεύει. 

     Την απουσία ενός συστήματος εξωνοσοκομειακής φροντίδας υγείας οργανωμένου με γνώμονα την όσο το δυνατόν λιγότερη ταλαιπωρία του Ελληνα ασθενούς, καταγράφει η πρώτη φάση μελέτης που διενεργεί ο Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ) και το Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας στο πλαίσιο του διακρατικού ερευνητικού προγράμματος PaRIS του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

    Στο πιλοτικό στάδιο της μελέτης το οποίο ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες, απαντήθηκαν περισσότερα από 400 ερωτηματολόγια από ασθενείς με μακροχρόνια προβλήματα υγείας, για τις εμπειρίες τους από τη λήψη υπηρεσιών υγείας.

Θα ακολουθήσει άμεσα η βασική μελέτη, η οποία θα στοχεύσει σε δείγμα 10.000 ασθενών.  

     Ειδικότερα, στην ερώτηση εάν έχουν κάποιον επαγγελματία υγείας που να είναι υπεύθυνος για τον συντονισμό της φροντίδας στις υπηρεσίες υγείας που χρησιμοποιούν, το 57,23% των συμμετεχόντων απάντησε αρνητικά, το 37,86% θετικά και το 4,91% δεν απάντησε. Στο ίδιο πλαίσιο το 12,75% των συμμετεχόντων εκτιμά ότι η φροντίδα υγείας που λαμβάνει δεν είναι οργανωμένη με τρόπο που να τους εξυπηρετεί και το 29,6% δηλώνει «λίγο ικανοποιημένο» σε αυτόν τον τομέα.

    Περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα (44,58%) βρέθηκαν στη θέση να πρέπει να επαναλάβουν κάποια πληροφορία σχετικά με την υγεία τους η οποία θα έπρεπε να αναγράφεται στον φάκελο υγείας τους. 

    Σχεδόν ένας στους επτά ασθενείς που συμμετείχαν στη μελέτη (13,6%), απάντησε ότι πολύ συχνά ή πάντα δεν αναζήτησε φροντίδα για κάποιο πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε ή δεν έλαβε συνταγή για φάρμακο, λόγω του οικονομικού κόστους.

    Στο 22,6% τυχαίνει συχνά να μην αναζητεί φροντίδα αν και αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας, λόγω της δυσκολίας μετάβασης σε δομή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. «Μερικές φορές» αμέλησε λόγω δυσκολίας πρόσβασης σε Κέντρο Υγείας την επίσκεψη σε γιατρό το 24% των συμμετεχόντων.

Τι είναι ο ΟΔΙΠΥ

     Ο Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία Α.Ε. νομοθετήθηκε τον Αύγουστο του 2020 (νόμος 4715/2020) και ξεκίνησε να λειτουργεί τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ως αρωγός του υπουργείου Υγείας και των μονάδων Υγείας στην προσπάθειά τους για βελτίωση του επιπέδου ασφαλείας, επάρκειας και καθολικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, με βάση τα διεθνή επιστημονικά πρότυπα. Τελεί υπό την εποπτεία του υπ. Υγείας. Στις αρμοδιότητες του Οργανισμού περιλαμβάνονται η καταγραφή των υπηρεσιών, η ανάπτυξη διαδικασιών και προτύπων ποιότητας, η διαμόρφωση διεθνώς αποδεκτών δεικτών αξιολόγησης και η αξιολόγηση των παρόχων υπηρεσιών υγείας ως προς την προσαρμογή τους στα πρότυπα ποιότητας. 

Πέννυ Μπουλούτζα   https://www.kathimerini.gr/